So'nggi o'n yillikda bolalar orasida ortiqcha tana vaznining
ortishi va semizlik kuzatilmoqda. Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining 1975
yildagi ma'lumotlariga ko'ra, bolalarning 4 foizi ortiqcha vaznga ega, ammo
2016 yilga kelib bu ko'rsatkich 18% ga oshgan. JSST ning 2020 yildagi
ma`lumotlariga ko`ra 5 yoshgacha bo'lgan тaxminan
38 millionga yaqin bolalar ortiqcha vazn yoki semizlikdan aziyat chekishgan.
Bu global
muammo hisoblanib bolalar o'rtasidagi semizlik va ortiqcha vaznga qarshi kuchaytirilgan
profilaktik nazorat va chora-tadbirlarini talab qiladi, bu nafaqat sog'lom
turmush tarzi haqida xabardorlikni oshirishni balki sog'lom ovqatlanishni
o'rgatish va jismoniy faollikni oshirish hamda bolalar uchun kamxarj va sog'lom
oziq-ovqat sharoitini yaratish. Zamonaviy bolalarning ratsionida tez tayyor
bo’ladigan ovqatlanish va gazlangan ichimliklar ustunlik qiladi, bu o'z
navbatida ovqatlanishga bog'liq kasalliklarning ko'payishiga jumladan jismoniy,
aqliy va psixologik rivojlanishning buzilishiga olib keladi.
Sanitariya, gigiyena va kasb kasalliklari ilmiy-tadqiqot
institutining “Bolalar va o‘smirlar
gigiyenasi laboratoriyasi” tomonidan ijtimoiy-gigiyenik, ijtimoiy
psixologik va tibbiy-biologik xavf omillarini hisobga olgan holda shahar va qishloq joylarda
Qoraqalpog‘iston Respublikasi maktabgacha yoshdagi bolalarning ovqatlanish
holatidagi buzilishlarni erta aniqlash boʻyicha tadqiqotlar oʻtkazildi.
2023 yilda
o`tkazilgan tadqiqot ob'yektlari bo’lib Qoraqalpog‘iston Respublikasi Nukus shahri va Mo'ynoq, Chimboy,
Kegeyli, Qo'ng'irot tumanlaridagi maktabgacha ta'lim tashkilotlari qamrab
olindi. 3,5 yoshdan 6,5 yoshgacha bo'lgan 2808 nafar bolalar ko’rik tekshiruvdan
o’tkazildi.
Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, bolalarning 70% dan ortig'i qovurilgan ovqatlarni,
shuningdek, tez tayyorlanadigan mahsulotlar (hot-dog, gamburger, lavash, pitsa,
chips va tez tayyor bo’luvchi lag’monlar)ni afzal ko'rishadi.
Tadqiqot davomida quyidagi
muammolar aniqlandi:
1.
Bolalar ratsionida sabzavot va meva
mahsulotlaridan ko'ra tez tayyor bo’luvchi ovqatlar ko'proq uchraydi.
2.
Bolalar, yangi siqib chiqarilgan sharbat va
kompotlarga qaraganda gazlangan ichimliklar va konservalangan sharbatlar (qadoqlangan
va bankalardagi)ni tez-tez iste’mol qilishar ekan.
SGKK ITI “Bolalar va
o‘smirlar gigiyenasi” laboratoriyasi xodimlari bilan birgalikda maktabgacha
ta’lim tashkilotlaridagi tarbiyachi va ota-onalar o‘rtasida “To‘g‘ri
ovqatlanish, ovqatlanishdagi buzilishlar turlari (vazn yetishmovchiligi,
ortiqcha vazn va semirish) hamda ovqatlanishning bolalardagi jismoniy, aqliy va
psixologik rivojlanishga ta'siri mavzusida profilaktik ishlarni olib bormoqda.
Bolalarning o'sishi va rivojlanishidagi kechikishlarni erta aniqlash va
ovqatlanishni optimallashtirish bo’yicha ilmiy asoslangan uslubiy tavsiyalar
ishlab chiqilmoqda.
Sanepidqo`mita
Axborot xizmati
@sanepidcommittee